Groźby karalne (art. 190 k.k.) a zmuszanie (art. 191 k.k.)

Wiele osób słyszało o pojęciu „groźby karalne”, ale nie zawsze zdaje sobie sprawę z jej rzeczywistego znaczenia w prawie karnym. Poniższy artykuł przybliża, czym dokładnie jest omawiane stwierdzenie w świetle polskich przepisów i dlaczego nie wolno go lekceważyć. Przeczytaj nasz tekst już teraz!

CZEGO DOWIESZ SIĘ Z TEGO ARTYKUŁU?

Niektórzy nie traktują poważnie wypowiadanych gróźb, aż do chwili, gdy sytuacja wymyka się spod kontroli. Podobne lekceważenie może prowadzić do poważnych konsekwencji prawnych zarówno dla sprawcy, jak i pokrzywdzonego. Dlatego przeczytaj i dowiedz się:

1. Jakie warunki musi spełnić zachowanie sprawcy, by zostało zakwalifikowane jako groźba karalna.
2. W jaki sposób kodeks karny reguluje zastraszanie i zmuszanie do określonego zachowania
3. Dlaczego grożenie śmiercią czy inne formy gróźb bezprawnych są traktowane przez sądy wyjątkowo surowo?
4. Czy straszenie policją jest karalne w świetle artykul 190 kk oraz art 191 kk?

Groźby karalne (art. 190 k.k.) – kiedy mamy do czynienia z przestępstwem?

Zgodnie z art. 190 par 1 kk, groźbą karalną jest groźba bezprawna popełnienia przestępstwa na szkodę adresata lub osoby mu najbliższej. Innymi słowy, jeżeli sprawca kieruje w czyjąś stronę zapowiedź popełnienia czynu zabronionego (na przykład grożenie śmiercią) w celu wywołania strachu lub zmuszenia do konkretnego zachowania, to możemy mówić o przestępstwie opisanym w art 190 kk.

• Groźba bezprawna oznacza, że osoba grożąca nie ma uprawnienia do takiego działania.
• Wystarczy, by groźba wywołała u pokrzywdzonego uzasadnione poczucie zagrożenia. Nie jest konieczne, aby faktycznie doszło do wyrządzenia krzywdy.

W praktyce spotykamy się z różnymi formami groźby karalnej (np. telefoniczne, pisemne, elektroniczne), a sądy oceniają je zawsze przez pryzmat tego, czy poszkodowany uwierzył w możliwość spełnienia groźby.
Przykład z orzecznictwa: w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 20 marca 2014 r. (sygn. akt IV KK 342/13) stwierdzono, że wystarczy wywołanie realnego poczucia lęku i zagrożenia u ofiary, aby czyn sprawcy zakwalifikować jako przestępstwo.

Artykuł 190 kodeksu karnego – co dokładnie stanowi?

Treść artykułu 190 kodeksu karnego (dalej: k.k.) możemy streścić następująco:

Kto grozi innej osobie popełnieniem przestępstwa na jej szkodę lub na szkodę osoby jej najbliższej, jeżeli groźba ta wzbudza w zagrożonym uzasadnioną obawę, że będzie spełniona, podlega karze grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Powyższy fragment wskazuje, że istotne jest odczucie realnego zagrożenia u odbiorcy gróźb. W kontekście art trzeba pamiętać, że istotne jest nie tylko to, co mówi sprawca, ale także sytuacja, w której groźby karalne padają.

Czy straszenie policją jest karalne?

Wiele osób zadaje sobie pytanie, czy straszenie policją jest karalne. Odpowiedź nie jest prosta: wszystko zależy od okoliczności. Jeśli ktoś jedynie informuje, że zgłosi czyjeś zachowanie odpowiednim organom, niekoniecznie stanowi to groźbę bezprawną. Jednak gdy intencją jest wzbudzenie strachu i wymuszenie określonego działania (np. „Jeśli mi nie zapłacisz, zadzwonię na policję i powiem, że mnie zaatakowałeś”), takie słowa mogą zostać zinterpretowane jako forma zastraszania, co może podpadać pod paragraf gróźb karalnych .

Zastraszanie k. k. a zmuszanie – różnice i podobieństwa

Określenie „zastraszanie” często pojawia się w języku potocznym, natomiast w prawie karnym jest związane z groźbą popełnienia przestępstwa (np. zastraszanie kk). Ogromną rolę w ocenie, czy dane zachowanie stanowi właśnie zastraszanie, odgrywa:

• charakter wypowiedzi lub czynności;
• kontekst, w którym groźba zostaje wypowiedziana;
• zamiar sprawcy, by wpłynąć na ofiarę w sposób nieuprawniony.

Paragraf karny o zastraszaniu przewiduje określone kary, ale w każdym przypadku należy rozważyć, czy intencją sprawcy było tylko wywołanie lęku, czy również zmuszenie do określonego działania.

Art 191 – przestępstwo zmuszania do określonego zachowania

Przepis art 191 kk przewiduje sankcję za przymuszanie innej osoby do określonego postępowania, zaniechania lub znoszenia (tzw. przestępstwo zmuszania).

Kto stosuje przemoc wobec osoby lub groźbę bezprawną w celu zmuszenia jej do określonego działania, zaniechania lub znoszenia, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Zatem artykuł 191 kodeksu karnego dotyczy sytuacji, gdy sprawca:

1. Używa przemocy fizycznej wobec pokrzywdzonego (np. popychanie, szarpanie).
2. Stosuje groźbę bezprawną kk, by wymusić określone zachowanie (np. „Zrób to, inaczej zrobię ci krzywdę”).

W komentarzach prawniczych można znaleźć rozróżnienie, czy faktycznie chodzi o przekroczenie granic dopuszczalnego wpływu na inne osoby. Należy pamiętać, że samo użycie siły lub groźby w kontekście przestępstwa z 191 kk nie wymaga, by do faktycznej krzywdy doszło – wystarczy sam zamiar i realne zagrożenie, że coś złego się stanie.

Zasady odpowiedzialności – sankcje za groźby karalne paragraf (art 190 kk)

Sprawca, który dopuścił się czynu z artykułu 190 kk, musi liczyć się z karą grzywny, karą ograniczenia wolności bądź pozbawienia wolności do lat 2. O wysokości kary decyduje sąd, biorąc pod uwagę takie czynniki jak:

• stopień szkodliwości społecznej czynu;
• dotychczasowa karalność sprawcy;
• okoliczności łagodzące lub obciążające.

W praktyce sądowej osoby, które wykorzystują zastraszanie w relacjach rodzinnych bądź zawodowych, często mogą spodziewać się surowszego potraktowania. Co grozi za zastraszanie konkretnej osoby? Poza odpowiedzialnością karną, mogą dojść roszczenia cywilne (np. zadośćuczynienie za doznaną krzywdę psychiczną).

Kodeks karny art 191 – konsekwencje zmuszania

Z kolei kodeks karny art 191 przewiduje karę do 3 lat pozbawienia wolności w przypadku wywierania na kimś przymusu (fizycznego lub psychicznego), aby wymusić dany sposób zachowania. W takich sprawach prokuratura będzie oceniać, czy sprawca działając z groźbą bezprawną dążył wprost do podporządkowania ofiary swojej woli. Przykładowo, groźba ujawnienia wstydliwych informacji w Internecie może zostać uznana za środek nacisku, który podpada pod art 191 kk.

Grożenie śmiercią jako „klasyczna” groźba karalna

W sprawach karnych często spotykamy się z grożeniem śmiercią, co w oczywisty sposób rodzi silny lęk u pokrzywdzonego. Jeżeli takie działanie zostanie udowodnione, sądy zazwyczaj traktują je jako poważne naruszenie prawa, szczególnie gdy ofiara jest osobą najbliższą. W wyrokach dotyczących zastraszania kk regularnie podkreśla się, że groźba śmierci jest jedną z najbardziej dotkliwych form wpływania na drugą osobę.

Zmuszanie do określonego zachowania – przykłady

W kontekście zmuszanie do określonego zachowania można wskazać następujące sytuacje:

• pracodawca grozi pracownikowi zwolnieniem z pracy w przypadku odmowy pracy w nadgodzinach, mimo braku podstaw prawnych;
• osoba dłużna grozi wierzycielowi, że jeśli nie wydłuży mu terminu spłaty, ujawni kompromitujące fakty z życia prywatnego;
• w związku uczuciowym jedna ze stron szantażuje drugą, żądając pozostawienia w związku pod groźbą popełnienia czynu zabronionego.

Właśnie takie zachowania mogą podlegać penalizacji z artykułu 191 kodeksu karnego (art 191 kk), jeżeli zostanie wykazane, że sprawca poprzez siłę lub groźbę bezprawną wymuszał określone decyzje.

Skorzystaj z pomocy profesjonalisty

Jeżeli doświadczasz zastraszania lub potrzebujesz wsparcia w sprawach związanych z groźbami karalnymi i zmuszaniem, warto rozważyć konsultację z fachowcem. Pomoc prawnika pozwoli Ci ocenić szanse na skuteczną obronę lub dochodzenie roszczeń. Kancelaria Adwokacka Lech Kasprzyk, korzystając z bogatego doświadczenia, może w profesjonalny sposób reprezentować Twoje interesy w postępowaniu karnym i doradzić, jak zabezpieczyć się przed dalszymi atakami.